ÇEKİLİŞ

Çekilişler, “karşılığı nakit olan” ve “karşılığı nakit olmayan” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Milli Piyango Hakkında KHK’nın (“Kararname”) 41. maddesinde “karşılığı nakit olmayan her türlü eşya ve benzeri piyango ve çekiliş tertibinin”, Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü’nden (“İdare”) alınacak izne tabi olduğu belirtilmiş ve ilgili düzenlemeler 4 Ekim 2006 tarihli Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü Karşılığı Nakit Olmayan Piyangolar ve Çekilişler Hakkında Yönetmelik kapsamında yapılmıştır. Buna karşın karşılığı nakit olmak üzere şans oyunlarını planlama, tertip etme ve çekiliş düzenleme hakkı İdare’ye aittir.

Yukarıda söz edilen KHK maddesi uyarınca düzenlenmiş olan “Karşılığı Nakit Olmayan Piyangolar ve Çekilişler Hakkında Yönetmelik” (“Yönetmelik”), söz konusu çekilişler açısından  önemli bir düzenlemedir. Yönetmelik’in 4. maddesinde karşılığı nakit olmayan çekiliş; “Doğrudan veya bir mal ya da hizmetin satışı nedeniyle bilet, kupon, katılım numarası veya benzerlerinin satılması veya bedelsiz verilmesi suretiyle katılım hakkının verildiği ve düzenleyici tarafından taahhüt edilen karşılığı nakit olmayan her türlü eşya,  hak ve benzeri ikramiyeleri kazanacak olanların, yapılacak çekilişle belirlendiği (…) ticari, sosyal, yardım  ve benzeri amaçlı düzenlemeler (…)” şeklinde tanımlanmıştır.

Bunun dışında çekilişler bakımından yapılan diğer bir ayrım; ticari amaçlı, sosyal amaçlı ve yardım amaçlı  çekiliş ayrımıdır. Ticari amaçlı çekilişler, Yönetmelik’in 4. maddesinde “Bir mal veya hizmetin tanıtımı, pazar  payının artırılması veya satılması amacıyla bilet, kupon, katılım numarası ve benzerlerinin bedelsiz  dağıtılması suretiyle düzenlenenler” olarak tanımlanmıştır. Esasen sanal ortam üzerinden düzenlenen çekilişler bakımından tanıtım, satış veya pazarlama unsuru esastır (Yönetmelik m. 10).

Karşılığı nakit olmayan ticari çekilişlere yönelik her türlü izin ve denetim yetkisi, Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü’ne tanınmıştır. Dolayısıyla bir kişi veya kuruluşun sanal ortamda düzenleyeceği her türlü çekiliş, bahsi geçen Yönetmelik kapsamında izne tabidir. Yönetmelikte izin gerekmeyecek hâller sıralanmakla birlikte bazı görüş sahipleri bu istisnalara giriliyor olsa dahi idareye bildirim niteliğinde bir izin başvurusu yapılması gerektiğini düşünmektedirler. Ayrıca her ne kadar yönetmeliğin geniş yorumlanması hâli olsa da Milli Piyango İdaresi’nin resmî web sitesinden yapılan 29 Mart 2020 tarihli duyuruda; Yönetmelik kapsamında olsun veya olmasın, sosyal paylaşım siteleri üzerinde gerçekleştirilen faaliyetlere yönelik izin alınması gerektiği belirtilmektedir. Dolayısıyla aşağıda paylaşılan istisnai hâller yani kapsam dışı kalan faaliyetler bakımından da İdare’ye bildirimde bulunularak yazılı izin almak gerekecektir.

Yönetmelik’in 2. maddesinde kapsam dışında kalan haller belirtilmiştir. Buna göre;

• Kamu kurum ve kuruluşları, dernekler, vakıflar, spor kulüpleri, okul aile birlikleri, emeklilik ve yardımlaşma sandıkları ve cemaatlerin; eğlence, anma, kutlama gibi amaçlarla düzenledikleri toplantılarda, münhasıran toplantıya katılanlar arasında düzenlenen ve toplantı süresi içinde başlatılıp sonuçlandırılan karşılığı nakit olmayan çekilişler Yönetmelik kapsamına girmemektedir.
• Firmaların satışları artırmak amacıyla bayi ve başbayilerine yönelik yapacakları ve ciro primi niteliğinde ikramiye ve hediye verilmesi çekilişler, Yönetmelik kapsamı dışındadır.
• Çekiliş yapılmaksızın önceden belirlenen ve ilan edilen şartları taşıyan herkese ikramiye verilmesi, Yönetmelik kapsamı dışındadır. Bu kapsamda ikramiyenin birim tutarı, yani her bir kişiye verilecek tutar bakımından sınırlama bulunmamaktadır.
• Yönetmelik kapsamında yarışma, “Kazananları, katılanlar arasından bilgi, beceri ve yeteneğe dayalı olarak eleme usulü ile başarı sıralaması esas alınarak veya bir jüri tarafından aynı esaslar dahilinde yapılan değerlendirmeyle belirlenen ve sonucunda ayni ve/veya nakdi ödül verilen düzenlemeler ile bilmece, bulmaca, eğlence programı ve benzerleri” olarak tanımlanmıştır. İşte bu yarışmalar, katılımcılardan herhangi bir bedel talep edilmemesi ve yarışmanın bir mal veya hizmetin pazarlama veya satışı amacına yönelik olmaması kaydıyla, Yönetmelik kapsamı dışında bulunmaktadır. Yarışmalar da herhangi bir tutar sınırına tabi değildir.
• Yarışma veya benzeri bir uygulamaya katılacak olanların; önceden ilan edilen şartlara göre seçildiği düzenlemeler ile adayların huzurunda ve yalnızca adaylar arasından çekiliş veya kura yöntemiyle belirlendiği düzenlemeler kapsam dışıdır.
• Bir hak, hizmet veya imkândan yararlanacak olanların seçimine veya öncelik sıralarının belirlenmesine yönelik yapılan faaliyetler de ikramiye taahhüdü içermemeleri kaydıyla Yönetmelik kapsamına girmemektedir.
• Bir kişinin kazanabileceği ikramiyenin rayiç bedelinin, 7338 sayılı Kanun’nun ilgili maddesindeki tutarın %2’sinin altında kalması halinde de Yönetmelik hükümleri uygulanmaz.
• Sosyal amaçlı piyangolar da Yönetmelik kapsamı dışında bulunmaktadır. Bunlar, “kamu kurum ve kuruluşları tarafından toplumun sağlık, eğitim, kültürel değerlerinin korunup geliştirilmesi ve benzeri amaçlarla düzenlenen piyangolar” olarak tanımlanmıştır.

İzin alınmaması hâlinde idari ve cezai yaptırımları mevcuttur. Ayrıca çekilişlerin sponsorlar aracılığı ile yapılması hâlinde ise çekilişi yapan kişinin doğrudan gelir elde etmediği iddiası ile izin almaktan kaçınılması hâlinde Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği ‘ne ve TTK’ da yer alan haksız rekabet hükümlerine aykırılık yaratılacağı; ayrıca düzenlenen çekilişin sonucuna uygun davranılmaması hâlinde TCK hükümlerine aykırılık yaratılacağı göz önünde bulundurulmalıdır. Şayet, reklam yasağına aykırı bir durum yaratılması hâlinde Reklam Kurulu’nun re’ sen yapacağı inceleme üzerine incelenen uygulamanın üç aya kadar tedbiren durdurulmasına, durdurulmasına ve/veya haksız ticari uygulamada bulunan kişiye idari para cezası verilmesine karar verebilir (TKHK m. 77/13). Bu sebeple sponsor aracılığıyla olsun ya da olmasın her çekiliş için öncelikle idare ile görüşmek ve bildirimde bulunmak/izin almak faydalı olacaktır.